Αίτια γυναικείας υπογονιμότητας

Διαταραχές ωοθυλακιορρηξίας

Η επίτευξη της εγκυμοσύνης προϋποθέτει ότι οι ωοθήκες παράγουν και απελευθερώνουν ωάρια. Επίσης απαραίτητη είναι η ύπαρξη ανοικτών σαλπίγγων και φυσιολογικής μήτρας, καθώς η εγκυμοσύνη χρειάζεται ένα υγιές μέρος για να εξελιχθεί.

Η πολύπλοκη διαδικασία της ανθρώπινης αναπαραγωγής ακολουθεί τα εξής βήματα:

• 1 από τις 2 δύο ωοθήκες απελευθερώνει ένα ώριμο ωάριο.
• Το ωάριο εγκαθίσταται στη σάλπιγγα.
• Τα σπερματοζωάρια «κολυμπούν» δια μέσου των σαλπίγγων για να φθάσουν το ωάριο και να το γονιμοποιήσουν.
• Το γονιμοποιημένο πλέον ωάριο ταξιδεύει προς τη μήτρα δια μέσου των σαλπίγγων όπου τελικά εμφυτεύεται και αναπτύσσεται.

Αρκετοί είναι οι παράγοντες που μπορούν να διαταράξουν αυτή τη διαδικασία σε οποιοδήποτε στάδιο.

Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)

Κατά το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, διαταράσσεται η ισορροπία των ορμονών και δεν έχουμε καθόλου ή έχουμε σπάνια ωοθυλακιορρηξία. Οι ωοθήκες είναι διογκωμένες και περιέχουν πολλές μικρές κύστες (δηλ. ωοθυλάκια που δεν έχουν κάνει ωοθυλακιορρηξία και είναι σε αποδρομή).Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών συνδέεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη και την παχυσαρκία, τη μη φυσιολογική ανάπτυξη τριχοφυΐας στο πρόσωπο ή στο σώμα και την ακμή. Είναι η πιο κοινή αιτία της γυναικείας υπογονιμότητας.

Υποθαλαμική δυσλειτουργία

Δύο ορμόνες υπεύθυνες για τη διέγερση της ωορρηξίας κάθε μήνα -η ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH) και η ωχρινοτρόπος ορμόνη (LH)- παράγονται από την υπόφυση σε ένα συγκεκριμένο μοτίβο κατά τη διάρκεια του έμμηνου κύκλου. Περίσσεια σωματική ή συναισθηματική πίεση, πολύ υψηλό ή πολύ χαμηλό σωματικό βάρος, ή μια πρόσφατη σημαντική απώλεια ή αύξηση βάρους, μπορεί να αποτελούν αιτία διατάραξης αυτού του μοτίβου και να επηρεάσουν την ωορρηξία. Κύρια ένδειξη του συγκεκριμένου προβλήματος είναι η ακανόνιστη ή η απούσα περίοδος.

Σε κάποιες γυναίκες με έντονη πολυκυστικότητα των ωοθηκών, η υπόφυση μπορεί να προκαλέσει υπερβολική παραγωγή προλακτίνης (υπερπρολακτιναιμία), η οποία μειώνει την παραγωγή οιστρογόνων και μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα. Συνηθέστερα αυτό οφείλεται σε εμφάνιση μιας διόγκωσης στην υπόφυση (αδένωμα), αλλά μπορεί επίσης να σχετίζεται με λήψη φαρμάκων για άλλη ασθένεια.

Πρόωρη Ωοθηκική Ανεπάρκεια

Η Πρόωρη Ωοθηκική Ανεπάρκεια συνήθως προκαλείται από μια αυτοάνοση αντίδραση, κατά την οποία ο οργανισμός επιτίθεται λανθασμένα στους ωοθηκικούς ιστούς. Μπορεί επίσης να προκαλείται πρόωρη έκπτωση της λειτουργίας των ωοθηκών, εξαιτίας προβλημάτων στα χρωματοσώματα, όπως μωσαικισμοί, το σύνδρομο Τurner και το σύνδρομο του εύθραυστου Χ. Επίσης  χημειοθεραπείες ή ακτινοβολίες στην περιοχή της πυέλου οδηγούν τις περισσότερες φορές σε ανεπάρκεια των ωοθηκών.

Άλλοι παράγοντες που δρουν τοξικά στις ωοθήκες είναι:

• Αυτοάνοσα νοσήματα, όπως  αυτοάνοση θυρεοειδική νόσος, σακχαρώδης διαβήτη τύπου 1, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, μυασθένεια Gravis κ.λ.π.)
• Διάφορες τοξικές ουσίες που προσλαμβάνουμε με την διατροφή μας, όπως εξωγενείς ορμόνες που χρησιμοποιούνται στην κτηνοτροφία ή φυτοφάρμακα (οργανοφωσφορικά) που στον ανθρώπινο οργανισμό μεταβολίζονται σε οιστρογόνα , τοξικές ουσίες διαφόρων καλλυντικών όπως το αλουμίνιο κλπ.
• Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει εδώ για το στυλ ζωής των γυναικών στις μεγάλες πόλεις. Οι ακατάστατες ώρες ύπνου και φαγητού, το κάπνισμα,  η κατανάλωση αλκοόλ από μικρές ηλικίες, το άγχος της δουλειάς αργότερα και η σχετικά προχωρημένη ηλικία που τελικά καταλήγουν να επιθυμούν δημιουργία οικογένειας, είναι η χειρότερη συνταγή για να πετύχουν γρήγορα εγκυμοσύνη.

Προβλήματα σαλπίγγων

Οποιαδήποτε ανωμαλία στις σάλπιγγες μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα προβλήματα γονιμότητας, αφού τα σπερματοζωάρια μπορεί να μην μπορούν να φτάσουν και να γονιμοποιήσουν το ωάριο ή το γονιμοποιημένο ωάριο να μην μπορεί να μεταφερθεί και εν συνέχεια να εγκατασταθεί στη μήτρα.

Οι παράγοντες που επηρεάζουν και δημιουργούν προβλήματα στις σάλπιγγες μπορεί να είναι:

• Λοιμώξεις των σαλπίγγων κυρίως από χλαμύδια
• Προηγούμενες εγχειρήσεις στα γεννητικά όργανα και στην κοιλιακή χώρα
• Εξωμήτριες κυήσεις
• Ενδομητρίωση

Ενδομητρίωση

Η ενδομητρίωση είναι ένα συχνό γυναικολογικό πρόβλημα. Στις γυναίκες με ενδομητρίωση, o ιστός του ενδομητρίου που φυσιολογικά καλύπτει το εσωτερικό της μήτρας, αναπτύσσεται και σε περιοχές εκτός της μήτρας όπως:

• Πάνω ή μέσα στις ωοθήκες
• Πίσω από τη μήτρα, πάνω στους συνδέσμους που διατηρούν τη μήτρα στη θέση της
• Στο περιτόναιο που επενδύει τα τοιχώματα και όργανα της κοιλιάς
• Σπανίως στο έντερο, την κύστη, το ορθό ή το διάφραγμα

Υπάρχουν πολλές θεωρίες για τα αίτια της ενδομητρίωσης. Η επικρατέστερη είναι η διαταραχή της ανοσολογικής απάντησης του σώματος απέναντι στον ελάχιστο ιστό ενδομητρίου που παλινδρομεί στην κοιλιά δια μέσου των σαλπίγγων σε κάθε έμμηνο ρήση. Αυτό εξηγεί εξάλλου τα αυξημένα ποσοστά ενδομητρίωσης σε γυναίκες με άλλα νοσήματα αυτοάνοσης αιτιολογίας. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι τα υπολείμματα αρχέγονων εμβρυικών ιστών, από τη στιγμή που η γυναίκα ήταν έμβρυο, μπορούν αργότερα να εξελιχθούν σε ενδομητρίωση.

Προβλήματα στη μήτρα και τον τράχηλο

Αρκετά προβλήματα της μήτρας ή του τραχήλου της μήτρας είναι δυνατό να επηρεάσουν τη γονιμότητα, παρεμβαίνοντας στην εμφύτευση του ωαρίου ή αυξάνοντας την πιθανότητα αποβολής:

• Καλοήθεις πολύποδες ή όγκοι (ινομυώματα) συχνά μειώνουν τη γονιμότητα, φράζοντας τις σάλπιγγες ή διαταράσσοντας την εμφύτευση. Ωστόσο, πολλές γυναίκες που έχουν ινομυώματα ή πολύποδες επιτυγχάνουν εγκυμοσύνη. Μεγάλη σημασία έχει το μέγεθος και κυρίως η θέση τους.
• Η φλεγμονή στο εσωτερικό της μήτρας μπορεί να οδηγήσει σε ουλές (συμφύσεις) και μη λειτουργικό ενδομήτριο που διαταράσσουν την εμφύτευση.
• Γενετικές ανωμαλίες της μήτρας, όπως αφύσικο σχήμα.
• Στένωση του τραχήλου, που μπορεί να προκληθεί από μια κληρονομική δυσπλασία ή βλάβη από χειρουργεία στην περιοχή,  έχει ως αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται η παραγωγή βλέννας που επιτρέπει στα σπερματοζωάρια να ταξιδέψουν μέσω του τραχήλου στη μήτρα.

Ηλικία

Η ηλικία της υποψήφιας μητέρας είναι αναμφισβήτητα σημαντικός παράγοντας γονιμότητας. Η σχετική πιθανότητα φυσικής σύλληψης ανά κύκλο προσπάθειας από 25% που είναι στις γυναίκες μέχρι 30 ετών, πέφτει στο 18% στην ηλικία των 35 ετών και κοντά στο 12% στην ηλικία των 38 ετών. Τα ποσοστά είναι μονοψήφια μετά από αυτήν την ηλικία.

Άλλοι παράγοντες υπογονιμότητας

Κάπνισμα, περιττό βάρος ή ανορεξία, άγχος, αυξημένο στρες και κόπωση, καθώς και προβλήματα υγείας όπως είναι ο διαβήτης, είναι μόνο μερικοί από τους παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν υπογονιμότητα.

Ανεξήγητη υπογονιμότητα

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αιτία της υπογονιμότητας δεν διευκρινίζεται πλήρως. Είναι πιθανό ένας συνδυασμός διαφόρων ήσσονος σημασίας παραγόντων να προκαλούν προβλήματα που σε κάποιες περιπτώσεις διορθώνονται με τον χρόνο.