Σπερμοδιάγραμμα

Μακροσκοπική Εξέταση Σπέρματος

Όγκος σπέρματος
Σύμφωνα με τις τιμές αναφοράς μετά από αποχή εκσπερμάτισης 2-5 ημερών, ο όγκος του σπέρματος κυμαίνεται από 1,5-5mL. Εξετάζονται περιπτώσεις υποσπερμίας – υπερσπερμίας – ασπερμίας που συνδέονται με παθολογικές καταστάσεις.

Ρευστοποίηση – Ιξώδες – ΡΗ
Η ρευστοποίηση του δείγματος ενδείκνυται να συμβαίνει εντός 60 λεπτών από την εκσπερμάτιση ενώ το Ρh πρέπει να είναι μεγαλύτερο από 7,2. Το ιξώδες – ή γλοιότητα – οφείλει να μην είναι αυξημένο μετά από 20 λεπτά από την εκσπερμάτιση. Μη φυσιολογικές τιμές των παραπάνω αποδεικνύουν παθολογική κατάσταση, συνήθως φλεγμονή ή/και δυσλειτουργία των αδένων.

Μικροσκοπική Εξέταση Σπέρματος

Στην Μικροσκοπική Εξέταση Σπέρματος εξετάζονται οι παρακάτω παράμετροι:

Αριθμός σπερματοζωαρίων
Η συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων πρέπει να είναι ίση ή μεγαλύτερη από 15 εκατομμύρια ανά mL και ίση ή μεγαλύτερη από 39 εκατομμύρια στο σύνολο της εκσπερμάτισης. Περιπτώσεις αζωοσπερμίας – ολιγοσπερμίας – κρυπτοσπερμίας – πολυσπερμίας εξετάζονται με περαιτέρω ελέγχους, ώστε να εντοπιστεί το αίτιο και αντιμετωπίζονται ανάλογα. Συχνά, σε περιπτώσεις χαμηλού αριθμού σπερματοζωαρίων (ολιγοσπερμία-κρυπτοσπερμία) συνιστάται κρυοσυντήρηση δείγματος.

Κινητικότητα σπερματοζωαρίων
Σύμφωνα με τις τιμές αναφοράς το σύνολο των σπερματοζωαρίων που κινούνται προωθητικά, αυτών δηλαδή που μπορούν να “ταξιδέψουν” ως το ωάριο, πρέπει να είναι ίσο ή μεγαλύτερο του 32%. Χαμηλή κινητικότητα μπορεί να οφείλεται σε φλεγμονή, δομικές ανωμαλίες σπερματοζωαρίων, ύπαρξη υψηλού οξειδωτικού στρες.

Μορφολογία σπερματοζωαρίων
Σύμφωνα με τα αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης της μορφολογίας κατά Tygerberg, το ποσοστό των σπερματοζωαρίων με ΄΄σωστή΄΄ μορφολογία πρέπει να είναι ίσο ή μεγαλύτερο του 4%. Η μορφολογία παίζει σημαντικό ρόλο στη γονιμοποίηση καθώς το σπερματοζωάριο και το ωάριο συνδέονται όπως το κλειδί με την κλειδαριά. Χαμηλή μορφολογία επηρεάζει αρνητικά τη φυσιολογική γονιμοποίηση.

Ζωτικότητα σπερματοζωαρίων
Η εξέταση αποτελεί επιπλέον στοιχείο αξιολόγησης της ποιότητας σπερματοζωαρίων. Ο έλεγχος αποδεικνύεται αναγκαίος σε δείγματα με μεγάλο ποσοστό ακίνητων σπερματοζωαρίων ή  πλήρους ακινησίας, καθώς παρέχει την κρίσιμη πληροφορία ύπαρξης ζώντων σπερματοζωαρίων, τα οποία ακόμα και ακίνητα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για γονιμοποίηση με τη μέθοδο ICSI.

Λοιπά κυτταρικά στοιχεία
Ελέγχεται η ύπαρξη άλλων ειδών κυττάρων πέραν των σπερματοζωαρίων (στρογγυλά, επιθηλιακά κτλ).

Ανοσολογικός έλεγχος

Ο ανοσολογικός έλεγχος περιλαμβάνει την εξέταση ύπαρξης αντισπερματικών αντισωμάτων με τη διαδικασία εντοπισμού των δύο σημαντικότερων εξ αυτών, IgA και IgG, στο σπέρμα, τα οποία αποτελούν αιτία υπογονιμότητας και αδυναμίας τεκνοποίησης. Η πληροφορία οδηγεί στην αντιμετώπιση του περιστατικού είτε με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, είτε με την κατάλληλη μέθοδο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Πριν το σπερμοδιάγραμμα ο θεράπων ιατρός θα σας ενημερώσει σχετικά με όσα πρέπει να τηρηθούν στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την ανάλυση του σπέρματος. Για ακριβή αποτελέσματα, είναι πολύ σημαντικό, ο εξεταζόμενος να ακολουθήσει τις παρακάτω οδηγίες:

• Να τηρήσει αποχή εκσπερμάτισης από 2 έως 4 ημέρες, (εκτός εάν υπάρχει διαφορετική οδηγία από το θεράποντα ιατρό.)
• Να μην έχει υψηλό πυρετό το τελευταίο 2μηνο.
• Να αποφύγει την κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης.
• Να ενημερώσει τον γιατρό για τη λήψη οποιουδήποτε φαρμάκου λαμβάνει.

Η συλλογή δείγματος σπέρματος γίνεται με δύο τρόπους:

• Δια αυνανισμού (θεωρείται ως ο προτιμώμενος τρόπος για τη λήψη δείγματος χωρίς επιμολύνσεις και απώλεια μέρους του).
• Με σεξουαλική επαφή με χρήση προφυλακτικού που δεν περιέχει σπερματοκτόνες ουσίες.

Σε περίπτωση που το δείγμα ληφθεί στο χώρο του εξεταζόμενου, ο ίδιος οφείλει να:

• Χρησιμοποιήσει αποστειρωμένο ουροδοχείο.
• Μεταφέρει το δείγμα κοντά στο σώμα, ώστε να διατηρηθεί όσο είναι δυνατό σε θερμοκρασία σώματος (37^ο).
• Μεταφέρει το δείγμα στο εργαστήριο το αργότερο έως 45 λεπτά από την εκσπερμάτιση.
• Συλλέξει όλη την ποσότητα του δείγματος χωρίς απώλεια μέρους της.

Τα αποτελέσματα του σπερμοδιαγράμματος μπορεί να δείξουν:

• Ασπερμία: Απουσία εκσπερμάτισης
• Αζωοσπερμία: Απουσία σπερματοζωαρίων στην εκσπερμάτιση
• Ολιγοσπερμία: Συγκέντρωση σπερματοζωαρίων μικρότερη από 15 εκατομμύρια ανά ml
• Σοβαρή ολιγοζωοσπερμία: Συγκέντρωση σπερματοζωαρίων μικρότερη από 5 εκατομμύρια ανά ml
• Ασθενοσπερμία: ελαττωμένη κινητικότητα των σπερματοζωαρίων
• Τερατοσπερμία: Υψηλό ποσοστό σπερματοζωαρίων με ανώμαλη μορφολογία

Παθολογικά αποτελέσματα στο σπερμοδιάγραμμα, μπορεί να οφείλονται σε έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω παράγοντες:

• Μόλυνση του γεννητικού συστήματος
• Ιογενείς λοιμώξεις
• Ορμονικές διαταραχές
• Χρόνιες ασθένειες
• Γονιδιακές διαταραχές
• Έκθεση σε ακτινοβολία, χημειοθεραπεία ή τοξικές ουσίες (κάπνισμα, ναρκωτικά)

Ο γιατρός θα προτείνει επανάληψη του σπερμοδιαγράμματος άμεσα, αν τα αποτελέσματα είναι ανησυχητικά ή μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, συνήθως 2-3 μηνών, στις λοιπές περιπτώσεις. Πολλές φορές είναι απαραίτητη η επανάληψη της εξέτασης αρκετές φορές, προκειμένου να καταλήξουμε σε μία αξιόπιστη εικόνα.